Dworce kolejowe PKP

Na początek trochę teorii o wątku głównym tegoż bloga;) Później przejdziemy do najciekawszego czyli eksploracji krajowych obiektów oraz oceny ich stanu oraz przede wszystkim funkcjonalności;)

"filmowy" dworzec Pilchowice - Nielestno

Dworzec kolejowy stanowi element stacji kolejowej, w skład której wchodzi wiele różnych obiektów. Najważniejszymi, z punktu widzenia przewozów pasażerskich są perony, dojścia do peronów oraz zabudowania i inne nieruchomości dworcowe. Aktualnie w zarządzaniu elementami infrastruktury kolejowej służącymi do obsługi przewozu osób uczestniczy wiele podmiotów, których działalność jest słabo zintegrowana. Najważniejszymi z nich są m.in. PKP PLK, przewoźnicy kolejowi, PKP Energetyka, PKP Informatyka, PKP SA, służby miejskie oraz inne podmioty mające swoje siedziby lub prowadzące działalność w obrębie stacji. W ostatnich 2 dekadach obszary przydworcowe tereny dworców kolejowych podobnie jak tereny poprzemysłowe i powojskowe, stają się tymi fragmentami systemu miejskiego, w których zaobserwować można wygasanie pierwotnych funkcji. Przyczynia się to do powstawania obszarów nieużytkowanych. Ze względu na spadkową tendencję transportu kolejowego opisywaną w poprzednich rozdziałach szacuje się że ok. 20% budynków dworcowych znajduje się przy nieczynnych liniach kolejowych.

W przepisach polskiego prawa do 2008 r. nie występowała definicja dworca kolejowego. Jedynie w rozporządzeniu Ministerstwa Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 10 września 1998 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie, pojawia się pojęcie budynku dworcowego lub przystanku osobowego. Właściwą definicję wprowadzono w ustawiez dnia 24 października 2008 r. o zmianie ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe” oraz ustawy o transporcie kolejowym (Dz. U. Nr 206, poz. 1289). W artykule 4 ustawy o transporcie kolejowym dodany został punkt 8a w brzmieniu: dworzec kolejowy - budynek usytuowany na obszarze kolejowym, w którym znajdują się pomieszczenia do obsługi przewozu osób oraz mogą znajdować się pomieszczenia dla usług towarzyszących tej obsłudze lub pomieszczenia, w których są wykonywane czynności związane z prowadzeniem ruchu pociągów”. Zakres działalności dworca pasażerskiego w historii kolejnictwa ulegał zmianom. Szczególnie zauważalna została w ostatnich latach  tendencja do ograniczenia jego najważniejszych funkcji transportowych związanych z odprawą podróżnych (poczekalnie, przechowalnie bagażu, kasy, etc.) Działalność dworców uległa dużemu zróżnicowaniu, w zależności od wielkości miejscowości, lokalizacji obiektu i organizacji rozkładów jazdy pociągów. W części obiektów dworcowych, które mają dobrą lokalizacje oraz pełnią nadal ważne funkcję węzłów przesiadkowych, w miejsce ograniczanych zadań obsługi podróżnych przejęły funkcję centrów handlowo-usługowych. W innych, znacznie ograniczono zadania odprawy podróżnych, lecz mając ograniczone możliwości komercyjnego wykorzystania powierzchni stały sięw  większym stopniu niezagospodarowane.

Nowy, mało funkcjonalny chociaż
estetyczny wizualnie dworzec w Poznaniu

PKP S.A. dysponuje ok. 2600 dworcami (z czego ok. 1000 jest czynnych). 1 maja 2005 r. w grupie PKP wydzielony został podmiot PKP S.A. Oddział Dworce Kolejowe, który przejął pieczę nad 72 największymi placówkami w Polsce. Pozostałe dworce kolejowe są zarządzane przez 11 Oddziałów Gospodarowania Nieruchomościami. Podległe są one PKP S.A. Wśród obiektów tej grupy znajduje się ok. 2500 dworców z czego jedynie ok. 900 jest czynnych dla obsługi podróżnych. Na ok. 1600 nieczynnych obiektów dworcowych ok. 800 znajduje się przy czynnych liniach kolejowych, po których wykonywane są przewozy pasażerskie. Ponad połowa obiektów nieczynnych wcześniej działających jako dworce jest całkowicie opuszczona i nie pełni żadnych funkcji, poza mieszkaniowymi. Szacuje się że ponad połowa nieczynnych dworców jest zamieszkała przez lokatorów. Wg danych PKP S.A. ponad 33% powierzchni dworców w całym kraju jest niezagospodarowana. Przepisy prawa regulują częściowo kwestie finansowania dworców oraz zawierają ścieżkę postępowania pozwalającą na przekazywanie obiektów dworcowych odpłatnie bądź nieodpłatnie jednostkom samorządu terytorialnego.

Ps. Na zdjęciu dworzec kolejowy w Pilchowicach Nielestno.Tam były kręcone pierwsze sceny do filmu "Jak rozpętałem II Wojnę Światową"